Tuesday, May 24, 2016

شرف غنی، رییس‌جمهور کشور در مراسم امضای این توافق‌نامه گفت که چابهار آغازگر همکاری‌های گسترده بوده و این بندر، به‌زودترین فرصت، تبدیل به دالان مشترک سه کشور خواهد شد. بر‌اساس این توافق‌‌نامه، هند می‌تواند از طریق بندر استراتژیک چابهار که در خلیج عمان موقعیت دارد، به افغانستان دسترسی پیدا کند. برعلاوه، جاده چابهار برای هند، این امکان را میسر می‌سازد بدون این‌که از پاکستان عبور کند، کالا را به افغانستان بفرستد، زیرا پاکستان به‌دلیل تنش‌های دیپلوماتیک و کشمکش‌های ارضی‌اش با هند، روابط محدود تجارتی‌ با این کشور دارد. هر سه کشور، چابهار را یک فرصت مهم ترانزیتی می‌دانند، هند تصمیم دارد با استفاده از این بندر، به کشورهای آسیای میانه کالا بفرستد و از ایران نفت وارد کند. ایران می‌خواهد با راه‌اندازی مناطق آزاد و برداشتن قوانین سختگیرانه‌ی تجارتی، راه را برای‌ خودکفایی اقتصادی خود هموار کند و افغانستان تلاش دارد از طریق هند، هم کالای ارزان دریافت کند و هم با استفاده از مسیر افغانستان، برای ترانزیت کالا به کشورهای دیگر، سود اقتصادی ببرد. این منافع مشترک، باعث شده تا تلاش برای آغاز عملی روند ترانزیت از بندر چابهار سرعت گیرد. به‌ویژه از سوی ایران که از یک‌سو، منتظر است تا از ترانزیت کالا در این بندر بهره ببرد و از سوی دیگر، چابهار را به بزرگترین مرکز فروش نفت خود به هند بدل کند. بندر چابهار، نزدیک‌ترین راه دسترسی کشورهای محاط به خشکه آسیای میانه، مانند افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان، به آب‌های آزاد است و به همین دلیل از اهمیت فراوانی برخوردار می‌باشد. هند و ایران، برای نخستین‌بار، موضوع دستیابی هند به بندر چابهار را در سال ۲۰۰۳ مطرح کردند. زمانی که طرفین، به‌صورت مشترک تصمیم گرفتند این بندر را توسعه بخشند. اما به‌دلیل افزایش تحریم‌های بین‌المللی بر ایران به خاطر برنامه هسته‌ای این کشور و دوستی مجدد هند با ایالات متحده امریکا، در سال ۲۰۰۵، برنامه توسعه بندر چابهار، در آجندای ایران و هند، به رکود مواجه شد. به‌نظر می‌رسد که تجربه تلخ افغانستان از بندر کراچی، به نگرانی این کشور در مورد بندر ترانزیتی چابهار نیز ادامه خواهد یافت، به‌ویژه این‌که، هرگونه تیرگی روابط میان افغانستان و ایران، منجر به خلق مشکلاتی می‌شود که دست‌کم می‌تواند به‌عنوان یک اهرم فشار علیه این کشور به حساب آید. مانند آن‌چه در گذشته در بندر کراچی، اتفاق افتاده بود. طی یک سال گذشته، دست‌کم سه بار به بندر چابهار سفر داشتم، با وجود تلاش‌ها برای عملی شدن ترانزیت، هنوز هم مشکلاتی سر راه بازرگانان افغان وجود دارد و به‌نظر می‌رسد که مداخله مستقیم دولت هند، منجر به کاهش یا برداشته‌شدن این مشکلات در کوتاه‌مدت و دراز‌مدت خواهد شد. هم‌اکنون میزان سازندگی در چابهار، کم است و کار سازندگی در این منطقه‌ی آزاد تجارتی، سرعت قابل وصفی ندارد. چابهار، حتا برای پروازهای داخلی ایران فاقد فرودگاه است و به‌نظر می‌رسد روند ساخت یک میدان هوایی بین‌المللی در چابهار، چند سالی طول بکشد. هم اکنون، برای پروازهای هوایی بازرگانان به این منطقه تجارتی، باید از میدان هوایی کُنارک، در ۳۰ کیلومتری چابهار استفاده کرد. ایران، قوانین ویژه‌ای را در مورد سپردن ملکیت‌ها به اتباع خارجی دارد. اتباع خارجی‌ای که علاقه‌مندی ایجاد شرکت‌های تولیدی- تجارتی در بندر چابهار را داشته باشند، برای ۹۹ سال به شکل اجاره‌ در اختیار آن‌ها زمین قرار می‌دهد؛ اما بازرگانان خارجی، عمدتا علاقه‌مند خریدن زمین استند، تا اجاره‌اش. ناامنی‌ها در مسیرهای این راه نیز ممکن است دامن‌گیر رانندگان افغان و غیر‌افغان شود، به‌ویژه تجربه ورود موترهای مسافربری و باربری ایرانی به داخل افغانستان طی سال‌های اخیر، نشان داده که دولت افغانستان باید برای امن ساختن این راه‌ها برنامه‌های کلان‌تری روی دست گیرد. طی سال‌های اخیر، نزدیک به ۱۵ راننده ایرانی، در مسیر ۱۰۰ کیلومتری اسلام‌قلعه- هرات ربوده شده‌اند که دست‌کم ۲ تن آنان جان‌های خود را از دست دادند.


No comments:

Post a Comment